Od naszej czytelniczku, pani Julii (pozdrawiamy) otrzymaliśmy doskonałe pytanie dotyczące, pardon me, Brexitu.

Brexitu wszyscy powoli mają powyżej uszu, ale proces (nie)wychodzenia Zjednoczonego Królestwa z Unii Europejskiej trwa, ma wpływ na na nasze życie i nie ma co chować głowy w piasek.

Dobre pytanie.

Udzielić odpowiedzi jest o tyle trudno, że wciąz nie wiemy czym zakończy się Brexit, a teoretyczne opcje wciąż leżące na stole sa następujące:

1. Brexit na podstawie umowy o wystąpieniu Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej z Unii Europejskiej i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej – czyli w pierwotnie zakładanej postaci, mniej więcej 2 lata po rozpoczęciu tego procesu. Piszę mniej więcej, bo początkowo Brexit miał nastąpić 29 marca 2019r., po politycznych zawirowaniach został odroczony do 12 kwietnia lub 22 maja
2. Brexit bez umowy (którą już dwukrotnie odrzucił brytyjski parlament, czyli House of Commons). Tak zwany no-deal Brexit albo hard Brexit. Teoretycznie może nastąpić za chwilę, 12 kwietnia 2019r.
3. W ogóle nie będzie Brexitu – jeżeli Rząd Jej Królewskiej Mości (Her Majesty’s Government – HMG) wycofa złożone w przeszłości zawiadomienie o zamiarze wystąpienia zz Unii Europejskiej.
4. Różne inne warianty, które jutro (w środę 27 marca 2019r) będa przedmiotem debaty i głosowań w parlamencie – w tym m.in. przystąpienie do Europejskiego Obszaru Gospodarczego natychmiast po wyjściu z UE.

Co z tego wynika?

Scenariusz pierwszy

Zacznijmy od wariantu najłatwiejszego, ale też relatywnie mało prawdopodobnego: nie będzie Brexitu.

W takiej sytuacji korzystamy dalej ze swobody przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich UE, oraz zasady niedyskryminacji ze względu na obywatelstwo, i ubiegamy się o miejsce na uczelni wyższej na takich samych zasadach jak Brytyjczycy. Warto tu wspomnieć, że uczelnie wyższe w UK mają prawo ( i korzystają z niego) pobierania opłat od obywateli UK (a w związku z tym również UE) – w wysokości do £9250 rocznie. Dlatego następnym krokiem, o którym przytomnie wspomina nasza czytelniczka, będzie poszukiwanie pracy, do czego też mamy prawo. Uzyskanie numeru National Insurance Number to czysta formalność. Ewentualnie można ubiegać się o kredyt studencki, albo połączyć obie te możliwości.

Scenariusz drugi

Wciąż bardzo (najbardziej?) prawdopodobny i dość przyjemny, to numer 1 na powyższej liście – wyjście na podstawie umowy. Wedle mojej najlepszej wiedzy, osoby przybywające do UK w okresie przejściowym (implementation period, transition period) – to jest do 31 grudnia 2020 – będą mogły ubiegać się o status pre-settled i uczyć się i pracować podobnie jak osoby przybyłe przed Brexitem – pod warunkiem złożenia aplikacji o nadanie takiego statusu najpóźniej 30 czerwca 2021.

Scenariusz trzeci

Może być niemiłym zaskoczeniem dla wszystkich – UK, EU oraz osób ubiegających się o przyjęcie na studia – to twardy Brexit. Brexit bez umowy. W tej sytuacji prawo do ubiegania się o status settled oraz pre-settled będa miały tylko i wyłącznie osoby przebywające na terenie UK i korzystające z unijnych swobód przed datą Brexitu (i nie jest w tej chwili jasne, czy chodzi o oryginalną datę 29 marca 2019r. czy też 12 kwietnia – albo inną, w zależności od rozwoju wypadków). To nie znaczy, że nie będzie można przyjechać na studia po tej dacie – na początku obowiązywać będą przepisy dotychczasowe, ale planowane jest wprowadzenie systemu wizowego (oraz krótkoterminowego ruchu bezwizowego na pobyt do 90 dni). To jeden z kluczowych punktów Brexitu. Krótko mówiąc, przyszłość w takim wypadku jest niepewna i obarczona ryzykiem konieczności ubiegania się o wizę / prawo do pobytu, nauki czy też pracy na terytorium UK. Dodatkowo w tym scenariuszu brytyjskie uniwersytety nie będą związane zasadą niedyskryminacji, i mogą chcieć naliczać czesne w wysokości jak dla obywateli państw trzecich (którymi staną się państwa członkowskie UE). To nie znaczy, że tak zrobią – bo zapewne skutkowałoby to spadkiem liczby zainteresowanych podjęciem nauki.

Pozostałe scenariusze…

… na razie są mgliste. Tak zwany model norweski, czyli m.in. przystąpienie do Europejskiego Obszaru Gospodarczego oznacza swobodę przypływu obywateli (w tym studentów). Z jednej strony takie rozwiązanie było wielokrotnie przywoływane jako przyszły model relacji UK-UE, z drugiej – dyskredytowane jako niekompatybilne z wolą narodu wyrażoną w referendum. Czas pokaże, czy któryś z tych alternatywnych scenariuszy wejdzie w życie.

Reasumując.

W przypadku odwołania Brexitu wszystko będzie po staremu.

Jeżeli Brexit odbędzie się na podstawie wynegocjowanej przez rząd Theresy May umowy, to podjęcie nauki oraz pracy w biezącym roku nie powinno napotkać na przeszkody. Po rozpoczęciu nauki terminowe złożenie wniosku o nadanie statusu pre-settled w terminie do 30 czerwca 2021r. powinno zapewnić niezakłócony pobyt w UK.

No-deal Brexit wprowadzi element niepewności i zależność od zmian prawa krajowego w UK, w tym potencjalnie koniecznośc ubiegania się o wizę oraz ponoszenia wyższych opłat za naukę. Osoby spełniające już teraz przesłanki do ubiegania się o status settled bądź pre-settled mają na to czas do 31 grudnia 2020r. ale dla własnego spokoju powinny to zrobić czym prędzej, żeby prawidłowo ocenić swój status jako przyszłego studenta. Aplikacja jest łatwa, od 30 marca będzie nieodpłatna, a opłaty za wnioski złożone przed tą datą zostaną zwrócone pomiędzy 30 marca a 20 kwietnia 2019r. Warto skontaktować się z uczelnią, która na 99% monitoruje sytuację i wypytać o sytuację kandydatów aplikujących przed Brexitem, a rozpoczynających naukę po Brexicie – w scenariuszu no-deal.

I jeszcze małe sprostowanie

W swoim pytaniu p. Julia zasugerowała, że do uzyskania statusu (pre)settled potrzebny jest National Insurance Number. Nie jest to prawda – podanie tego numeru pomaga przyspieszyć proces rozpatrywania wniosku, przez zautomatyzowane sprawdzenie rządowych baz danych, ale nie jest niezbędne. Swój pobyt w UK można potwierdzić na inne sposoby, m.in. przesyłając skany dokumentów urzędowych, bankowych itp.

You can give your National Insurance number to allow an automated check of your residence based on tax and certain benefit records.

Więcej o:

• aplikowaniu o status (pre)settled: tutaj.
• kosztach życia w Anglii: tutaj.
• prawach obywateli UE żyjących w UK w przypadku umownego Brexitu: tutaj.
• prawach obywateli UE żyjących w UK w przypadku bezumownego (twardego) Brexitu: dokument rządowy.

---

PS. Ostatnio rzadko piszemy i przez to umykają sprawy naprawdę ważne

Brexit brexitem, ale jak donosi Weszło w Kolejorzu szykuje się rewolucja kadrowa, a miotła może dosięgnąc nie tylko piętnastu piłkarzy, ale również trenera.